چندی پیش خبری منتشر شد مبنی بر اینکه نتانیاهو در روز 17 اردیبهشت 1404 از طریق راه هوائی ترکیه به کشور آذربایجان سفر میکند، موافقت ترکیه با این امر به واسطه میانجی گری آذربایجان بوده است و هدف از این اقدام کاهش تنش میان اسرائیل و ترکیه بوده است، سوال اینجاست که علت این تصمیم و اقدام چه بوده است در حالیکه پس از صدور حکم بازداشت نتانیاهو در 21 نوامبر 2024 به علت جنایات جنگی رئیس جمهور ترکیه رجب طیب اردوغان طی سخنانی در چهارمین نمایشگاه نهاد‌های غیردولتی در فرودگاه آتاتورک استانبول درباره صدور حکم بازداشت مقامات اسرائیلی توسط دیوان بین المللی کیفری گفت: حمایت خود را از حکم دیوان کیفری بین‌المللی علیه بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر و یوآو گالانت، وزیر دفاع سابق اسرائیل اعلام کنم.
اردوغان تاکید کرد: کشورهایی که موعظه دموکراسی و حقوق بشر می‌کنند، به جای تلاش برای توقف قتل‌عام و نسل‌کشی (در غزه) با حمایت خود از اسرائیل به ظلم دامن می‌زنند.
رئیس جمهور ترکیه با انتقاد از سازمان‌ها و رسانه های بین المللی، ادامه داد: سازمان‌ها و رسانه های بین المللی جنایات رخ داده علیه بشریت در فلسطین، لبنان و مناطق دیگر جهان را نادیده می‌گیرند.[1]
پیرو خبر سفر نتانیاهو به آذربایجان به تاریخ 17 اردیبهشت 1404 که از طریق راه هوائی ترکیه انجام خواهد شد این سوال مطرح میشود که علت چرخش ترکیه و اردوغان نسبت به اعلام حمایت از حکم دیوان بین المللی و اجازه عبور پرواز نتانیاهو که خود نقض این حکم بین المللی و شریک شدن در نقض حقوق بشر و جنایات اسرائیل محسوب میشود چیست؟ این امر ممکن است به این عوامل بستگی داشته باشد:
1- ترس از حمله اسرائیل به خاک ترکیه از طریق کشور سوریه، چرا که پس از سقوط دولت بشار اسد اسرائیل نیروهای نظامی خود را در مناطقی از سوریه مستقر کرده است و اخیرا به خاک این کشور حمله کرده است و دور از انتظار نیست که در صورت بالا گرفتن تنش میان اسرائیل و ترکیه به این کشور نیز حمله کند در نتیجه اردوغان برای جلوگیری از این حمله تصمیم به اجازه عبور این پرواز داده باشد
2- فشار دولت آذربایجان بر ترکیه به واسطه رابطه دیرینه ای که با اسرائیل دارد، چرا که ترکیه و آذربایجان علاوه بر مراودات فرهنگی و غیره با هم رابطه اقتصادی عمیقی دارند، کشور آذربایجان دومین وارد کننده از ترکیه محسوب میشود همچنین بحث انرژی و صادرات مانند نفت و گاز نیز هست که ترکیه از آذربایجان گاز دریافت میکند دور از ذهن نیست که اجازه این پرواز در صورت تهدید به تغییرات در این موارد اقتصادی صورت گرفته باشد.
3- نقش آمریکا و ترساندن اردوغان بواسطه اعتراضات رخ داده در ترکیه، امسال در پی بازداشت رقیب اردوغان اعتراضات و کودتایی در ترکیه برعلیه اردوغان صورت گرفت، از آنجا که در سال 1395 صراحتا نقش آمریکا و سازمان اطلاعاتی اش سیا در کودتای ترکیه محرز شده است. ممکن است که آمریکا در این اعتراضات نقش داشته باشد و پس از سخنان اردوغان نسبت به حمایت از حکم دیوان بین المللی بر بازداشت نتانیاهو این جریان را راه اندازی کرده باشد و اکنون اقدام به تهدید علیه اردوغان نموده باشد که این تهدید منجر به اجازه عبور پرواز نتانیاهو از فراز خاک ترکیه به مقصد آذربایجان شده باشد.
[1] https://www.aa.com.tr/fa/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%BA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C-%DA%A9%DB%8C%D9%81%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%87%D9%88-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85/3402169
