رزا پارکز، نماد نژادپرستی قانونی در امریکا

 

انجمن دفاع از قربانیان تروریسم – برخی رزا پارکز را مادر آمریکای نوین می‌نامند، زن سیاهپوستی که با مقاومت در برابر تبعیض نژادی در اتوبوس، سرمنشاء نهضتی مدنی در آمریکا شد.

ماجرای رزا پارکز و تبدیل تدریجی وی به نماد جنبش مدنی سیاهپوستان آمریکا، روز اول دسامبر ۱۹۵۵ آغاز شد. داستان در شهر مونتگمری در ایالت آلاباما و در زمان بازگشت رزا از سر کار روی داد.

در آن زمان، نخستین ردیف‌های اتوبوس‌ها به مسافران سفیدپوست تعلق داشتند و سیاهپوست‌ها باید به قسمت عقبی اتوبوس می‌رفتند. اما بهترین صندلی‌ها همیشه کفاف مسافران سفید را نمی‌دادند. اگر ردیف‌ها پر شده بودند و مسافر سفیدی سوار می‌شد، باید چهار مسافر سیاهپوست بلند شده و جای خود را به او می‌دادند. قاعده این بود.

روز ماجرا، رزا پارکز که از کار خیاطی بر می‌گشت، بلیطی ده سنتی خرید، سوار اتوبوس شد و عقب آن نشست. کمی بعد، مسافری سفیدپوست سوار اتوبوس شد، اما ردیف سفیدها پر بود. سه مرد سیاهپوست به فرمان راننده از صندلی برخاستند، اما رزا پارکز سرجای خود ماند و بلند نشد.

رزا پارکز که آن زمان ۴۲ سال داشت، از سوی پلیس دستگیر شد و این آغازی بر یک جنبش مدنی در راه حقوق شهروندی بود.

او پس از دستگیری، به جرم قانون‌شکنی محکوم به پرداخت ده دلار جریمه و چهار دلار هزینه دادگاه شد. اما از اینجا به بعد، نهادها و سازمان‌های سیاهپوستان به کمکش آمدند. مقاومت و اعتراض به این ناحقی به آنجا کشید که سیاهپوستان دست به بایکوت شرکت اتوبوسرانی زدند. این به معنای از دست رفتن سه چهارم مسافران اتوبوس‌ها و زیان مالی فراوان صاحبان آنها بود.

رهبر این اعتصاب، مارتین لوترکینگ بود که آن زمان چهره شناخته شده‌ای به شمار نمی‌رفت. اعتصاب ۳۸۲ روز طول کشید و با پایان آن، دیگر سیاهان می‌توانستند هر کجای اتوبوس که می‌خواستند بنشینند.

رزا پارکز پس از ماجرای اول دسامبر، شغل خود را از دست داد و مجبور شد به دلیل تهدیدهای مکرر، همراه همسر خود به دیترویت برود. شوهرش تا پایان عمر به دلیل آزارها و تهدیدها، ضعف اعصاب داشت.

رزا پارکز در دیترویت دوباره به خیاطی مشغول شد. در سال ۱۹۶۵، جان کونیرز، نماینده مجلس و فعال حقوق مدنی، شغلی در دفتر خود به او پیشنهاد کرد. رزا پارکز تا سال ۱۹۸۸ که بازنشسته شد، در این دفتر کار کرد.

رزا پارکز فرزندی نداشت اما به “مادر حقوق شهروندی” در آمریکا ملقب شد. بیل کلینتون، رئیس جمهور وقت آمریکا، در سال ۱۹۹۶ به او مدال آزادی داد. کنگره آمریکا نیز در سال ۱۹۹۹ عالی‌ترین نشان مدنی آمریکا را به وی اعطا کرد.

رزا پارکز در سال‌های پایانی عمر دچار دمانس (“زوال عقل”، بیماری‌ای که طی آن سلولهای مغز در نواحی مختلف آن بتدریج می‌میرند و انسان دچار فراموشی می‌شود) بود و در ۲۴ اکتبر سال ۲۰۰۵ درگذشت. او نخستین بانوی آمریکایی در تاریخ این کشور است که تابوتش برای ادای احترام مردم در عمارت کنگره آمریکا “کاپیتول” قرار داده شد.