گزارش سازمان ملل: بالاترین تعداد کشته شدگان ناشی از درگیری افغانستان در سال 2018 بوده است

24 فوریه 2019

بر اساس گزارش هیئت معاونت سازمان ملل در افغانستان (UNAMA) و اداره حقوق بشر سازمان ملل، در سال گذشته، 2018،  در درگیری‌های افغانستان بیشترین تعداد کشته‌شدگان غیرنظامی ثبت شده است.

در مجموع، 10993 تلفات غيرنظامی (شامل 3804 كشته و 7189 زخمی) توسط UNAMA ثبت شده که پنج درصد افزایش در تلفات غیرنظامیان و 11 درصد افزایش در کشته‌شدگان غیرنظامی در مقایسه با سال 2017 را نشان می‌دهد.

از نظر UNAMA اکثریت تلفات غیرنظامیان یعنی 63 درصد در نتیجه اقدامات عناصر ضدحکومتی، 37 درصد در نتیجه اقدامات طالبان، 20 درصد در نتیجه اقدامات داعش و یا دولت اسلامی ولایت خراسان و 6 درصد نیز مرتبط با دیگر عناصر ضدحکومتی ناشناخته است. نیروهای طرفدار حکومت افغانستان نیز موجب 24 درصد از تلفات غیرنظامیان شده‌اند. نیروهای امنیت ملی افغانستان 14 درصد، نیروهای نظامی بین‌المللی 6 درصد و دیگر گروه‌ها و نیروهای نظامی نیز 4 درصد تلفات غیرنظامیان را به بار آورده‌اند.

علت اصلی این افزایش در تلفات غیرنظامیان، افزایش حملات انتحاری توسط نیروهای ضدحکومتی و مخصوصا داعش و همچنین افزایش خطرات ناشی از عملیات‌های جستجوی هوایی توسط نیروهای طرفدار حکومت بوده است. سال 2018 شاهد بیشترین تعداد تلفات غیرنظامی ثبت شده ناشی از حملات انتحاری و عملیات‌های هوایی بوده است.

نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل در افغانستان، تادامیچی یاماموتو گفت: “یافته‌های گزارش نشان‌دهنده سطح غیرقابل قبول و آزاردهنده بودن مصیبت‌های غیرنظامیان در افغانستان است. تمامی طرف‌ها باید اقدامات عملی برای توقف افزایش تعداد غیرنظامیان آسیب‌دیده و کشته‌شده انجام دهند.”

یاماموتو، مدیرUNAMA، اضافه کرد: ” این دهمین گزارش سالیانه سازمان ملل در مورد مصایب غیرنظامیان در درگیری افغانستان است و بیش از 32 هزار غیرنظامی کشته و حوالی 60 هزار غیرنظامی زخمی شده‌اند. این تراژدی انسانی باید پایان یابد. توقف جنگ، بهترین روش برای توقف مرگ و یا معلولیت غیرنظامیان است. باید تمامی تلاش خود را برای ایجاد صلح انجام دهیم. من تمامی طرف‌ها را به اغتنام فرصت دعوت می‌کنم.”

میشله باشیله، کمیسیونر عالی سازمان ملل در امور حقوق بشر، گفت: ” درگیری در افغانستان همچنان جان غیرنظامیان بیشتری را می‌گیرد و موجب مصیبت‌های جسمی و روحی طولانی‌مدت در شمار بسیاری از افراد می‌شود. این واقعیت که تعداد کودکان کشته‌شده در این سال بالاترین رقم ثبت شده است، شوکه‌کننده است. علاوه بر جان‌هایی که از دست رفته‌اند، وضعیت امنیتی وحشتناک، از بهره‌مندی افغان‌ها از حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی‌شان جلوگیری می‌کند و در حال حاضر هزاران کودک افغانی به دلیل حملات به مدارس و اماکن پزشکی بهداشتی برای تمام عمر خود معلول شده‌اند.” باشیله ادامه داد : ” به همین دلیل من از تمامی طرف‌ها می‌خواهم تا به قوانین بین‌المللی حقوق بشر و حقوق بشردوستانه در جهت حفاظت از جان تمامی غیرنظامیان احترام بگذارند.”

عناصر ضدحکومتی مسئول 6980 نفر از تلفات غیرنظامیان (شامل 2243 کشته و 4737 زخمی) بوده‌اند که سه درصد افزایش نسبت به سال 2017 بوده که اساسا ناشی از به کاربستن ابزارهای انفجاری تعبیه شده (IED) است. طالبان موجب 4072 نفر از تلفات غیرنظامی (شامل 1348 کشته و 2724 زخمی) بوده که نسبت به سال 2017 ، 7 درصد کاهش داشته و داعش موجب 2181 نفر از تلفات غیرنظامی (شامل 681 کشته و 1500 زخمی) شده که 118 درصد افزایش داشته است. UNAMA مابقی 678 نفر از تلفات غیرنظامی (شامل 196 کشته و 482 زخمی) را به گروه‌های ضدحکومتی شناخته نشده مرتبط دانست.

استفاده نیروهای ضدحکومتی از IEDها در دو حالت حملات انتحاری و غیرانتحاری، به بالاترین حد خود رسیده و علت اصلی تلفات غیرنظامیان در سال 2018، برابر با 42 درصد از مجموع تلفات، بوده است. حملات انتحاری با استفاده از IED موجب 2809 نفر از تلفات غیرنظامی (شامل 886 کشته و 1923 زخمی) یعنی تقریبا 26 درصد از تمامی تلفات غیرنظامیان، شده است؛ در حالیکه حملات غیرانتحاری با استفاده از IED موجب بیش از 16 درصد تلفات یعنی 4627 نفر غیرنظامی (شامل 1361 کشته و 3266 زخمی) شده است.

یوناما استفاده طالبان از IEDها و سامانه‌های تسلیحاتی کنترل از راه دور، مخصوصا علیه اهداف غیرنظامی و غیرنظامیان خلال حملات علیه فرآیندهای انتخابات در افغانستان و نیز استفاده از آن‌ها علیه نیروهای طرفدار حکومت در مناطق غیرنظامی که تاثیرات کنترل نشده داشته، را نگران‌کننده می‌داند. افزایش هدف قرار دادن غیرنظامیان به صورت ارادی از سوی طالبان، در سال 2018 تقریبا دوبرابر (1688 نفر) تلفات غیرنظامیان در سال 2017 (865 نفر)  بوده است. این افزایش به دلیل حمله انتحاری با استفاده از آمبولانس در 27 ژانویه در کابل با 27 نفر تلفات و نیز حملات مرتبط با انتخابات در 20 اکتبر بوده است. یوناما بیشترین تلفات غیرنظامیان را در یک روز در سال 2018 ثبت کرده است. تلفات غیرنظامیان ناشی از حمله ارادی به غیرنظامیان توسط داعش، شامل حملات علیه شیعیان، بیش از دوبرابر شده است.

عناصر ضدحکومتی 56 حمله انتحاری و یا ترکیبی از حملات انتحاری در کنار دیگر انواع حملات را در سال 2018 انجام داده‌اند. یوناما، طالبان را مسئول 21 حمله می‌داند که موجب 642 نفر از تلفات غیرنظامی شده است. طالبان مسئولیت 15 مورد از این حملات را برعهده گرفته که یوناما 542 نفر از تلفات غیرنظامی را در آن‌ها تایید کرده است. همچنین، یوناما، 36 حمله انتحاری و ترکیبی را به داعش ملحق دانسته که موجب 1892 مورد از تلفات غیرنظامیان شد. داعش مسئولیت 33 مورد از آن‌ها را برعهده گرفته که موجب 1631 نفر از تلفات غیرنظامی شده است. هفت مورد که توسط داعش برعهده گرفته شده،  بیش از 100 نفر تلفات غیرنظامی داشته است. این آمار در سال 2017 تنها 3 نفر بوده است.

یوناما آسیب شدید و غیرمتناسب ناشی از حملات انتحاری و ترکیبی را به مناطق مسکونی کابل ثبت کرده است. تقریبا نیمی از حملات انتحاری و ترکیبی گروه‌های ضدحکومتی در سال 2018 در شهر کابل رخ داده، که 28 مورد از این نوع حملات بوده و موجب 1686 نفر تلفات غیرنظامی (481 کشته و 1150 مجروح) شده است. این تعداد تلفات در مقایسه با سال 2017 پنج درصد افزایش داشته است.

یوناما، 24 درصد افزایش در تلفات غیرنظامی ناشی از حملات نیروهای طرفدار حکومت در سال 2018 نسبت به سال 2017 را ثبت کرده است. غالب این تلفات ناشی از عملیات‌های هوایی از نیروهای نظامی بین‌المللی و نیز عملیات‌های جستجو نیروهای امنیت ملی افغانستان و گروه‌های مسلح طرفدار حکومت است. یوناما، خلال اول ژانویه و 31 دسامبر 2018، تعداد 2612 تلفات غیرنظامی (شامل 1185 کشته و 1427 مجروح) از عملیات‌های نیروهای طرفدار حکومت را به ثبت رسانده است. تلفات غیرنظامی ناشی از اقدامات نیروهای طرفدار حکومت، 24 درصد از تمامی تلفات‌های غیرنظامی در افغانستان در سال 2018 است.

برای اولین بار از سال 2009 به این طرف که آمار تلفات غیرنظامیان به صورت نظام مند ثبت شده است، یوناما بیش از 1000 نفر تلفات غیرنظامی ناشی از عملیات‌های هوایی را به ثبت رسانده است. سال 2018 نیز شاهد مرگ بیش از 500 نفر غیرنظامی ناشی از عملیات‌های هوایی بوده است. این رقم برای اولین بار اتفاق افتاده است. یوناما، 1015 نفر تلفات غیرنظامی (شامل 536 کشته و 479 زخمی) ناشی از عملیات‌های هوایی را به ثبت رسانده است. از این تعداد، از نظر یوناما، مسئولیت 632 نفر تلفات غیرنظامی (شامل 393 کشته و 239 زخمی) برعهده نیروهای نظامی بین‌المللی، 304 نفر تلفات غیرنظامی (شامل 118 کشته و 186 زخمی) برعهده نیروی هوایی افغانستان و مابقی تلفات برعهده نیروهای طرفدار حکومت است.

عملیات‌های جستجو موجب 353 نفر از تلفات غیرنظامی (شامل 284 کشته و 69 زخمی) شدند که عمده آنها ناشی از عملیات‌های “اداره ملی نیروهای ویژه امنیتی” و “نیروی حفاظت خوست” است که هر دو این نیروها تحت حمایت نیروهای نظامی بین‌المللی هستند.

مجموع کشته شدگان غیرنظامیان در حملات هوایی در سال 2018 تقریبا مشابه با تعداد کشته‌شدگان در سه سال 2014، 2015 و 2016 بوده است. زنان و کودکان، همچنان، بیش از دوسوم تمامی تلفات غیرنظامی ناشی از عملیات‌های هوایی، یعنی 648 مورد از تلفات غیرنظامی (شامل 320 کشته و 328 زخمی) را تشکیل می‌دهند.

در سال 2018، نیروهای نظامی بین‌المللی مسئول 674 نفر تلفات غیرنظامی (شامل 496 کشته و 268 زخمی) بوده‌اند که 94 درصد از آن‌ها ناشی از عملیات‌های هوایی بوده است.

عملیات‌های هوایی و زمینی موجب تعداد مشابهی از تلفات غیرنظامی شده و دو علت اصلی تلفات غیرنظامی ناشی از اقدامات نیروهای طرفدار حکومت در سال 2018 بوده است.

درگیری نظامی تاثیر شدیدی بر زنان و مردان داشته که 38 درصد از تمام تلفات غیرنظامی را در بر می‌گیرند. کودکان آسیب‌دیده، 28 درصد از تمامی کشته‌شدگان و مجروحین را تشکیل می‌دهند. یوناما، 3062 نفر از تلفات از کودکان (شامل 927 کشته و 2135 مجروح) را به ثبت رسانده است. گرچه این تعداد، افزایش اندکی نسبت به سال 2017 داشته است، تعداد کودکان کشته شده در سال 2018 به بالاترین سطح ثبت شده خود رسیدند، که ناشی از بیش از دو برابر شدن تعداد کشته‌شدگان کودک ناشی از عملیات‌های هوایی و افزایش تعداد کشته‌شدگان کودک ناشی از حملات انتحاری بوده است.

عناصر ضدحکومتی موجب 1343 نفر از تلفات کودکان (شامل 324 کشته و 1019 مجروح) شدند که 44 درصد از تمامی تلفات کودکان در سال 2018 را در بر می‌گیرد. نیروهای طرفدار حکومت موجب 1051 نفر از تلفات کودکان (شامل 414 کشته و 637 مجروح) شده‌اند، که 34 درصد از تمامی تلفات کودکان را تشکیل می‌دهند.

آمار کلی تلفات کودکان نشان‌دهنده این است که نیروهای ضدحکومتی، همچنان علت اصلی تلفات کودکان در سال 2018 بوده‌اند، البته نسبت به سال 2017 این تعداد 3 درصد کاهش داشته و تعداد تلفات کودکان ناشی از اقدامات نیروهای طرفدار حکومت، 15 درصد افزایش داشته است. یوناما معتقد است، نیروهای طرفدار حکومتی مسئول مرگ 414 کودک در سال 2018 بوده، در حالیکه نیروهای ضدحکومتی مسئول مرگ 324 کودک در سال 2018 بوده‌اند.

تلفات زنان در سال 2018، کاهش 6 درصدی داشته و به رقم 1152 نفر (شامل 350 کشته و 802 زخمی) رسید، و 8 درصد کاهش در تلفات زنان ناشی از عملیات‌های زمینی را نشان می‌دهد. زنان، 10 درصد از تلفات غیرنظامیان در درگیری‌های سال 2018 افغانستان را تشکیل می‌دهند.

در گزارش، یوناما تلاش‌های صورت گرفته توسط نیروهای امنیت ملی افغانستان، نیروهای نظامی بین‌المللی و طالبان برای حفاظت از غیرنظامیان در برابر خطرات درگیری‌ها را در نظر داشته است. البته، با توجه به آنکه برای سال‌های بسیار، میزان و محدوده تلفات غیرنظامیان همچنان در سطح بسیار بالایی قرار دارد، این گزارش اشاره دارد که نیاز به اقدامات بیشتری وجود دارد.

گزارش توصیه می‌کند،  عوامل غیرحکومتی باید از هدف‌گیری ارادی غیرنظامیان و اهداف غیرنظامی، و نیز استفاده غیرمسئولانه و نامتناسب از IED ها دست بردارند. همچنین از نیروهای نظامی افغانستان و  بین‌المللی می‌خواهد که بررسی‌های خود از وقایعی که ادعای تلفات غیرنظامی در آن وجود دارد را تقویت کرده و تضمین کنند که اقدامات مناسبی در قبال آسیب‌های وارده صورت خواهد گرفت.

علاوه بر این‌ها، اتمام درگیری از سوی تمامی طرف‌ها تنها راه موثر برای حفاظت از غیرنظامیان است.