تحریریه انجمن دفاع از قربانیان تروریسم – جنگ و جنایت جنگی در طول تاریخ همواره با یکدیگر قرین بودهاند، جنایات جنگی آسیبهای بسیار و جبران ناپذیری به مردمان غیرنظامی شامل زنان و کودکان که در جنگ دخالتی ندارند وارد کرده است، بزرگترین نمونه جنایات جنگی در طول جنگ جهانی دوم اتفاق افتاد که پس از پایان این جنگ سازمان ملل متحد با هدف گسترده کردن صلح در جهان و جلوگیری از جنگ تشکیل شد و قواعدی را در این خصوص وضع کرد، این سازمان برخی امور را به سازمان های تخصصی خود سپرد، یکی از این سازمانها دیوان بین المللی کیفری است که در سال 2002 با هدف رسیدگی قضائی به جرائم بین المللی و جنایات جنگی ، نسل کشی، جنایت علیه بشریت و …. تاسیس گردید. امروزه یکی از گستردهترین جنایات جنگی در فلسطین توسط رژیم صهونیستی به صورت گرسنگی دادن به عنوان سلاح جنگی، نسل کشی و … در حال وقوع میباشد، در همین راستا دیوان بین الملل کیفری در راستای وظیفه خود به این جریان ورود نموده و پس از بررسی های خود حکم بازداشت بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل و یوآف گالانت وزیر دفاع اسرائیل را به عنوان آمران و مسببان این جنایت صادر نمود، در ادامه به شرح چگونگی شکل گیری این حکم و سپس بررسی حقوقی آن خواهیم پرداخت.
نحوه شکل گیری:
رژیم صهیونیستی عضو دیوان بین‌المللی کیفری نیست و صلاحیت آن را به رسمیت نمی‌شناسد، اما فلسطین در سال ۲۰۱۵ به عضویت دیوان بین‌المللی کیفری درآمد
دیوان بین‌المللی کیفری در سال ۲۰۲۱ تحقیقات رسمی را درباره اتهام جنایت‌های جنگی و جنایت‌های علیه بشریت در سرزمین‌های اشغالی فلسطین آغاز کرد.
کریم اسد احمدخان، دادستان ارشد دیوان بین‌المللی کیفری در اکتبر سال گذشته (مهر ۱۴۰۲) اعلام کرد که این دیوان به دنبال بررسی صلاحیت خود در رسیدگی به پرونده جنایت جنگی احتمالی در نوار غزه است.
دفتر دادستانی دیوان کیفری بین‌المللی در ماه مه سال جاری (اردیبهشت ۱۴۰۳) خواستار صدور حکم بازداشت برای بنیامین نتانیاهو و یوآو گالانت شد، سرانجام در 21 نوامبر 2024، دادگاه کیفری بین المللی رم حکم بازداشت بنیامین نتانیاهو و یوآو گالانت را برای ارتکاب جنایت نسل‌کشی در غزه و استفاده از گرسنگی به‌عنوان روشی جنگی صادر کرد. دیوان بین‌المللی کیفری تاکید کرد که دلایل معقولی برای این امر وجود دارد که افراد یادشده عامدانه و آگاهانه مردم غزه را از اشیاء ضروری برای بقای آنها از جمله غذا، آب، دارو و تجهیزات پزشکی و همچنین سوخت و برق محروم کرده‌اند.
همانطور که مشخص است این نقض آشکار قوعد حقوق بین الملل است و در صورت بازداشت این دو فرد و تحویل آنها به دادگاه بین المللی مورد محاکه قرار خواهند گرفت و مجازات مناسب آنها که در قواعد بین المللی پیش بینی شده است لحاظ میشود.[1]
بررسی حقوقی:
از زمان صدور حکم بازداشت کشورهای انگلیس، ایتالیا، هلند، کانادا، کلمبیا و بلژیک اعلام کردند که در صورت ورود این دو فرد آنها را بازداشت و به دادگاه بین المللی تحویل خواهند داد.
دادگاه میتواند یکی از مجازاتهای ذیل را در مورد شخصی که به ارتکاب جنایات مذکور در ماده ۵ این اساسنامه محکوم شده، اعمال نماید:
1- حبس برای یک دوره چند ساله مشخص که نمیتواند بیش از ۳۰ سال باشد.
2- حبس ابد، در صورتی که وخامت شدید جنایت ارتکاب یافته و شرایط فردی شخص محکوم چنین مجازاتی را توجیه نماید.
علاوه بر حبس دادگاه میتواند مجازاتهای ذیل را دستور دهد:
الف) پرداخت جریمه بر حسب معیارهای مقرر شده در آئین دادرسی و ادله اثبات دعوی؛
ب) پرداخت غرامت از درآمد، ملک یا دارایی‌ای که به طور مستقیم یا غیرمستقیم از ارتکاب جرم حاصل شده باشد، بدون آنکه به حقوق اشخاص ثالث بی‌گناه آسیبی وارد شود.
اما در این میان دو کشور آلمان و آمریکا که بیشترین داعیه حمایت از حقوق بشر را دارند در این مورد سکوت کرده اند و با این کار حمایت خود از این دو فرد و جنایت های رژیم صهونیستی را اعلام کرده اند.
آمریکا، حامی و شریک اصلی رژیم صهیونیستی، عضو دیوان بین المللی کیفری نیست و در سال ۲۰۰۲ از اساسنامه رم خارج شد.
در صورت بازداشت و تحویل این دوفرد به دادگاه بین المللی و طی شدن روند محاکمه آنان به یکی از مجازات هایی که بیان شد محکوم خواهند گردید، اما نگرانی که در اینجا مطرح است اقدامات آمریکا و آلمان به عنوان حامیان رژیم صهونیستی برای لغو حکم بازداشت یا جلوگیری از اجرای روند دادرسی و محاکمه است،
قوانین دیوان بین‌المللی کیفری به شورای امنیت سازمان ملل اجازه می‌دهد تا قطعنامه‌ای را با امکان تمدید سه ساله آن، اتخاذ کند که تحقیقات یا تعقیب قضایی را به مدت یک سال متوقف کرده یا به تعویق بیاندازد.
پس از صدور قرار، بازیگر مشمول یا شخصی که در حکم بازداشت از آن نام برده میشود، نیز میتواند به صلاحیت دادگاه یا قابل پذیرش بودن پرونده اعتراض کند. دیوان بین‌المللی کیفری در گذشته به‌صراحت اعلام کرده است که معافیت در نظر گرفته‌شده برای توقف حکم صادرشده فقط زمانی میتواند اعمال شود که یک بازیگر در حال تحقیق یا تعقیب همان افراد برای جنایت‌های مشابه باشد.[2]
نتيجه احتمالی
در حال حاضر که امریکا از حکم دیوان بین المللی کیفری استقبال نکرده و دولت هایی را که با دیوان بین المللی همکاری نمایند تهدید به تحریم کرده است. اقدامی که در گذشته نیز انجام داده است. اما این کشور می تواند اقدامی دیگر نماید.
آمریکا که حق وتو در سازمان ملل دارد و از طریق آن و هم پیمانان خود انگلیس و فرانسه که دارای حق وتو هستند میتواند با راه اندازی یک دادگاه در اراضی اشغالی به ظاهر تحقیقات رسمی را علیه نتانیاهو و گالانت آغاز کند و از دیوان بین‌المللی کیفری بخواهد تحقیقات خود را به نفع تحقیقات داخلی به تاخیر بیندازد، رویه دادگاه اعلام میکند که دادستان پرونده را متوقف میکند.
با رخ دادن این اتفاق آمریکا در شورای امنیت به دنبال فعالسازی قاعده ذکر شده خواهد رفت تا با گرفتن حکم توقف تعقیب و لغو بازداشت نتانیاهو را متوقف کرده و به صورت مدام آن را تمدید کند یا آن را با صحنه سازی و سند سازی در رسیدگی داخلی بی گناه جلوه دهد و برای همیشه از چنگ مجازات و تعقیب قانونی نجات دهد تا در راستای منافع آمریکا بیشتر فعالیت کنند، جامعه جهانی باید مراقب این رخداد باشد و با اقدامات فعالانه در سازمان ملل از همچنین رویدادی جلوگیری کنند.
در هر صورت، بیکیفرمانی جنایتکارانی مانند نتانیاهو در سطح جهانی، نتیجه ای جز تداوم جنایت و نزاعات مسلحانه و گسترش دامنه آوارگی جهانی نخواهد داشت. امری که سالهاست شاهد آن هستیم. در این میان انسان هایی هستند که آواره می شوند. از حقوق خود محروم می شوند. سرزمین و جان خود را از دست می دهند تا دولت هایی که داعیه ابرقدرتی دارند، از بیقانونی در جهان حمایت نمایند.
با کمی دقت میتوان متوجه شد که حقوق بین الملل اگر چه با وضع قواعدی خواستار جلوگیری از جنایت جنگی شده است اما با وضع کنونی جهان، روابط دولتها، مسائل سیاسی و منفعت طلبی باعث گردیده که دولتها برای تامین اهداف خود از حقوق و قانون استفاده ابزاری نمایند، مانند آنچه که توسط آمریکا برای اسرائیل ممکن است انجام شود نمونه های بسیاری توسط همین کشور صورت گرفته است که خود نشان دهنده سایه افکندن جنایات جنگی بر حقوق بین الملل میباشد.
[1] https://www.mizanonline.ir/fa/news/4805656
[2] https://www.mizanonline.ir/fa/news/4805656
