۲۴ فوریه ۲۰۱۹
بر اساس گزارش هیئت معاونت سازمان ملل در افغانستان (UNAMA) و اداره حقوق بشر سازمان ملل، در سال گذشته، ۲۰۱۸، در درگیریهای افغانستان بیشترین تعداد کشتهشدگان غیرنظامی ثبت شده است.
در مجموع، ۱۰۹۹۳ تلفات غيرنظامی (شامل ۳۸۰۴ كشته و ۷۱۸۹ زخمی) توسط UNAMA ثبت شده که پنج درصد افزایش در تلفات غیرنظامیان و ۱۱ درصد افزایش در کشتهشدگان غیرنظامی در مقایسه با سال ۲۰۱۷ را نشان میدهد.
از نظر UNAMA اکثریت تلفات غیرنظامیان یعنی ۶۳ درصد در نتیجه اقدامات عناصر ضدحکومتی، ۳۷ درصد در نتیجه اقدامات طالبان، ۲۰ درصد در نتیجه اقدامات داعش و یا دولت اسلامی ولایت خراسان و ۶ درصد نیز مرتبط با دیگر عناصر ضدحکومتی ناشناخته است. نیروهای طرفدار حکومت افغانستان نیز موجب ۲۴ درصد از تلفات غیرنظامیان شدهاند. نیروهای امنیت ملی افغانستان ۱۴ درصد، نیروهای نظامی بینالمللی ۶ درصد و دیگر گروهها و نیروهای نظامی نیز ۴ درصد تلفات غیرنظامیان را به بار آوردهاند.
علت اصلی این افزایش در تلفات غیرنظامیان، افزایش حملات انتحاری توسط نیروهای ضدحکومتی و مخصوصا داعش و همچنین افزایش خطرات ناشی از عملیاتهای جستجوی هوایی توسط نیروهای طرفدار حکومت بوده است. سال ۲۰۱۸ شاهد بیشترین تعداد تلفات غیرنظامی ثبت شده ناشی از حملات انتحاری و عملیاتهای هوایی بوده است.
نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل در افغانستان، تادامیچی یاماموتو گفت: “یافتههای گزارش نشاندهنده سطح غیرقابل قبول و آزاردهنده بودن مصیبتهای غیرنظامیان در افغانستان است. تمامی طرفها باید اقدامات عملی برای توقف افزایش تعداد غیرنظامیان آسیبدیده و کشتهشده انجام دهند.”
یاماموتو، مدیرUNAMA، اضافه کرد: ” این دهمین گزارش سالیانه سازمان ملل در مورد مصایب غیرنظامیان در درگیری افغانستان است و بیش از ۳۲ هزار غیرنظامی کشته و حوالی ۶۰ هزار غیرنظامی زخمی شدهاند. این تراژدی انسانی باید پایان یابد. توقف جنگ، بهترین روش برای توقف مرگ و یا معلولیت غیرنظامیان است. باید تمامی تلاش خود را برای ایجاد صلح انجام دهیم. من تمامی طرفها را به اغتنام فرصت دعوت میکنم.”
میشله باشیله، کمیسیونر عالی سازمان ملل در امور حقوق بشر، گفت: ” درگیری در افغانستان همچنان جان غیرنظامیان بیشتری را میگیرد و موجب مصیبتهای جسمی و روحی طولانیمدت در شمار بسیاری از افراد میشود. این واقعیت که تعداد کودکان کشتهشده در این سال بالاترین رقم ثبت شده است، شوکهکننده است. علاوه بر جانهایی که از دست رفتهاند، وضعیت امنیتی وحشتناک، از بهرهمندی افغانها از حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگیشان جلوگیری میکند و در حال حاضر هزاران کودک افغانی به دلیل حملات به مدارس و اماکن پزشکی بهداشتی برای تمام عمر خود معلول شدهاند.” باشیله ادامه داد : ” به همین دلیل من از تمامی طرفها میخواهم تا به قوانین بینالمللی حقوق بشر و حقوق بشردوستانه در جهت حفاظت از جان تمامی غیرنظامیان احترام بگذارند.”
عناصر ضدحکومتی مسئول ۶۹۸۰ نفر از تلفات غیرنظامیان (شامل ۲۲۴۳ کشته و ۴۷۳۷ زخمی) بودهاند که سه درصد افزایش نسبت به سال ۲۰۱۷ بوده که اساسا ناشی از به کاربستن ابزارهای انفجاری تعبیه شده (IED) است. طالبان موجب ۴۰۷۲ نفر از تلفات غیرنظامی (شامل ۱۳۴۸ کشته و ۲۷۲۴ زخمی) بوده که نسبت به سال ۲۰۱۷ ، ۷ درصد کاهش داشته و داعش موجب ۲۱۸۱ نفر از تلفات غیرنظامی (شامل ۶۸۱ کشته و ۱۵۰۰ زخمی) شده که ۱۱۸ درصد افزایش داشته است. UNAMA مابقی ۶۷۸ نفر از تلفات غیرنظامی (شامل ۱۹۶ کشته و ۴۸۲ زخمی) را به گروههای ضدحکومتی شناخته نشده مرتبط دانست.
استفاده نیروهای ضدحکومتی از IEDها در دو حالت حملات انتحاری و غیرانتحاری، به بالاترین حد خود رسیده و علت اصلی تلفات غیرنظامیان در سال ۲۰۱۸، برابر با ۴۲ درصد از مجموع تلفات، بوده است. حملات انتحاری با استفاده از IED موجب ۲۸۰۹ نفر از تلفات غیرنظامی (شامل ۸۸۶ کشته و ۱۹۲۳ زخمی) یعنی تقریبا ۲۶ درصد از تمامی تلفات غیرنظامیان، شده است؛ در حالیکه حملات غیرانتحاری با استفاده از IED موجب بیش از ۱۶ درصد تلفات یعنی ۴۶۲۷ نفر غیرنظامی (شامل ۱۳۶۱ کشته و ۳۲۶۶ زخمی) شده است.
یوناما استفاده طالبان از IEDها و سامانههای تسلیحاتی کنترل از راه دور، مخصوصا علیه اهداف غیرنظامی و غیرنظامیان خلال حملات علیه فرآیندهای انتخابات در افغانستان و نیز استفاده از آنها علیه نیروهای طرفدار حکومت در مناطق غیرنظامی که تاثیرات کنترل نشده داشته، را نگرانکننده میداند. افزایش هدف قرار دادن غیرنظامیان به صورت ارادی از سوی طالبان، در سال ۲۰۱۸ تقریبا دوبرابر (۱۶۸۸ نفر) تلفات غیرنظامیان در سال ۲۰۱۷ (۸۶۵ نفر) بوده است. این افزایش به دلیل حمله انتحاری با استفاده از آمبولانس در ۲۷ ژانویه در کابل با ۲۷ نفر تلفات و نیز حملات مرتبط با انتخابات در ۲۰ اکتبر بوده است. یوناما بیشترین تلفات غیرنظامیان را در یک روز در سال ۲۰۱۸ ثبت کرده است. تلفات غیرنظامیان ناشی از حمله ارادی به غیرنظامیان توسط داعش، شامل حملات علیه شیعیان، بیش از دوبرابر شده است.
عناصر ضدحکومتی ۵۶ حمله انتحاری و یا ترکیبی از حملات انتحاری در کنار دیگر انواع حملات را در سال ۲۰۱۸ انجام دادهاند. یوناما، طالبان را مسئول ۲۱ حمله میداند که موجب ۶۴۲ نفر از تلفات غیرنظامی شده است. طالبان مسئولیت ۱۵ مورد از این حملات را برعهده گرفته که یوناما ۵۴۲ نفر از تلفات غیرنظامی را در آنها تایید کرده است. همچنین، یوناما، ۳۶ حمله انتحاری و ترکیبی را به داعش ملحق دانسته که موجب ۱۸۹۲ مورد از تلفات غیرنظامیان شد. داعش مسئولیت ۳۳ مورد از آنها را برعهده گرفته که موجب ۱۶۳۱ نفر از تلفات غیرنظامی شده است. هفت مورد که توسط داعش برعهده گرفته شده، بیش از ۱۰۰ نفر تلفات غیرنظامی داشته است. این آمار در سال ۲۰۱۷ تنها ۳ نفر بوده است.
یوناما آسیب شدید و غیرمتناسب ناشی از حملات انتحاری و ترکیبی را به مناطق مسکونی کابل ثبت کرده است. تقریبا نیمی از حملات انتحاری و ترکیبی گروههای ضدحکومتی در سال ۲۰۱۸ در شهر کابل رخ داده، که ۲۸ مورد از این نوع حملات بوده و موجب ۱۶۸۶ نفر تلفات غیرنظامی (۴۸۱ کشته و ۱۱۵۰ مجروح) شده است. این تعداد تلفات در مقایسه با سال ۲۰۱۷ پنج درصد افزایش داشته است.
یوناما، ۲۴ درصد افزایش در تلفات غیرنظامی ناشی از حملات نیروهای طرفدار حکومت در سال ۲۰۱۸ نسبت به سال ۲۰۱۷ را ثبت کرده است. غالب این تلفات ناشی از عملیاتهای هوایی از نیروهای نظامی بینالمللی و نیز عملیاتهای جستجو نیروهای امنیت ملی افغانستان و گروههای مسلح طرفدار حکومت است. یوناما، خلال اول ژانویه و ۳۱ دسامبر ۲۰۱۸، تعداد ۲۶۱۲ تلفات غیرنظامی (شامل ۱۱۸۵ کشته و ۱۴۲۷ مجروح) از عملیاتهای نیروهای طرفدار حکومت را به ثبت رسانده است. تلفات غیرنظامی ناشی از اقدامات نیروهای طرفدار حکومت، ۲۴ درصد از تمامی تلفاتهای غیرنظامی در افغانستان در سال ۲۰۱۸ است.
برای اولین بار از سال ۲۰۰۹ به این طرف که آمار تلفات غیرنظامیان به صورت نظام مند ثبت شده است، یوناما بیش از ۱۰۰۰ نفر تلفات غیرنظامی ناشی از عملیاتهای هوایی را به ثبت رسانده است. سال ۲۰۱۸ نیز شاهد مرگ بیش از ۵۰۰ نفر غیرنظامی ناشی از عملیاتهای هوایی بوده است. این رقم برای اولین بار اتفاق افتاده است. یوناما، ۱۰۱۵ نفر تلفات غیرنظامی (شامل ۵۳۶ کشته و ۴۷۹ زخمی) ناشی از عملیاتهای هوایی را به ثبت رسانده است. از این تعداد، از نظر یوناما، مسئولیت ۶۳۲ نفر تلفات غیرنظامی (شامل ۳۹۳ کشته و ۲۳۹ زخمی) برعهده نیروهای نظامی بینالمللی، ۳۰۴ نفر تلفات غیرنظامی (شامل ۱۱۸ کشته و ۱۸۶ زخمی) برعهده نیروی هوایی افغانستان و مابقی تلفات برعهده نیروهای طرفدار حکومت است.
عملیاتهای جستجو موجب ۳۵۳ نفر از تلفات غیرنظامی (شامل ۲۸۴ کشته و ۶۹ زخمی) شدند که عمده آنها ناشی از عملیاتهای “اداره ملی نیروهای ویژه امنیتی” و “نیروی حفاظت خوست” است که هر دو این نیروها تحت حمایت نیروهای نظامی بینالمللی هستند.
مجموع کشته شدگان غیرنظامیان در حملات هوایی در سال ۲۰۱۸ تقریبا مشابه با تعداد کشتهشدگان در سه سال ۲۰۱۴، ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ بوده است. زنان و کودکان، همچنان، بیش از دوسوم تمامی تلفات غیرنظامی ناشی از عملیاتهای هوایی، یعنی ۶۴۸ مورد از تلفات غیرنظامی (شامل ۳۲۰ کشته و ۳۲۸ زخمی) را تشکیل میدهند.
در سال ۲۰۱۸، نیروهای نظامی بینالمللی مسئول ۶۷۴ نفر تلفات غیرنظامی (شامل ۴۹۶ کشته و ۲۶۸ زخمی) بودهاند که ۹۴ درصد از آنها ناشی از عملیاتهای هوایی بوده است.
عملیاتهای هوایی و زمینی موجب تعداد مشابهی از تلفات غیرنظامی شده و دو علت اصلی تلفات غیرنظامی ناشی از اقدامات نیروهای طرفدار حکومت در سال ۲۰۱۸ بوده است.
درگیری نظامی تاثیر شدیدی بر زنان و مردان داشته که ۳۸ درصد از تمام تلفات غیرنظامی را در بر میگیرند. کودکان آسیبدیده، ۲۸ درصد از تمامی کشتهشدگان و مجروحین را تشکیل میدهند. یوناما، ۳۰۶۲ نفر از تلفات از کودکان (شامل ۹۲۷ کشته و ۲۱۳۵ مجروح) را به ثبت رسانده است. گرچه این تعداد، افزایش اندکی نسبت به سال ۲۰۱۷ داشته است، تعداد کودکان کشته شده در سال ۲۰۱۸ به بالاترین سطح ثبت شده خود رسیدند، که ناشی از بیش از دو برابر شدن تعداد کشتهشدگان کودک ناشی از عملیاتهای هوایی و افزایش تعداد کشتهشدگان کودک ناشی از حملات انتحاری بوده است.
عناصر ضدحکومتی موجب ۱۳۴۳ نفر از تلفات کودکان (شامل ۳۲۴ کشته و ۱۰۱۹ مجروح) شدند که ۴۴ درصد از تمامی تلفات کودکان در سال ۲۰۱۸ را در بر میگیرد. نیروهای طرفدار حکومت موجب ۱۰۵۱ نفر از تلفات کودکان (شامل ۴۱۴ کشته و ۶۳۷ مجروح) شدهاند، که ۳۴ درصد از تمامی تلفات کودکان را تشکیل میدهند.
آمار کلی تلفات کودکان نشاندهنده این است که نیروهای ضدحکومتی، همچنان علت اصلی تلفات کودکان در سال ۲۰۱۸ بودهاند، البته نسبت به سال ۲۰۱۷ این تعداد ۳ درصد کاهش داشته و تعداد تلفات کودکان ناشی از اقدامات نیروهای طرفدار حکومت، ۱۵ درصد افزایش داشته است. یوناما معتقد است، نیروهای طرفدار حکومتی مسئول مرگ ۴۱۴ کودک در سال ۲۰۱۸ بوده، در حالیکه نیروهای ضدحکومتی مسئول مرگ ۳۲۴ کودک در سال ۲۰۱۸ بودهاند.
تلفات زنان در سال ۲۰۱۸، کاهش ۶ درصدی داشته و به رقم ۱۱۵۲ نفر (شامل ۳۵۰ کشته و ۸۰۲ زخمی) رسید، و ۸ درصد کاهش در تلفات زنان ناشی از عملیاتهای زمینی را نشان میدهد. زنان، ۱۰ درصد از تلفات غیرنظامیان در درگیریهای سال ۲۰۱۸ افغانستان را تشکیل میدهند.
در گزارش، یوناما تلاشهای صورت گرفته توسط نیروهای امنیت ملی افغانستان، نیروهای نظامی بینالمللی و طالبان برای حفاظت از غیرنظامیان در برابر خطرات درگیریها را در نظر داشته است. البته، با توجه به آنکه برای سالهای بسیار، میزان و محدوده تلفات غیرنظامیان همچنان در سطح بسیار بالایی قرار دارد، این گزارش اشاره دارد که نیاز به اقدامات بیشتری وجود دارد.
گزارش توصیه میکند، عوامل غیرحکومتی باید از هدفگیری ارادی غیرنظامیان و اهداف غیرنظامی، و نیز استفاده غیرمسئولانه و نامتناسب از IED ها دست بردارند. همچنین از نیروهای نظامی افغانستان و بینالمللی میخواهد که بررسیهای خود از وقایعی که ادعای تلفات غیرنظامی در آن وجود دارد را تقویت کرده و تضمین کنند که اقدامات مناسبی در قبال آسیبهای وارده صورت خواهد گرفت.
علاوه بر اینها، اتمام درگیری از سوی تمامی طرفها تنها راه موثر برای حفاظت از غیرنظامیان است.